Son Haçlılar - Nigel Clif Vasco da Gama’nın keşif seferleri. Hıristiyan ve İslam dünyası arasındaki mücadelenin hikâyesi… Son Haçlılar, Hıristiyan ve İslam dünyası arasındaki din ve kültür çatışmasının kökenlerini, Haçlı Seferleri’nin doğuşunu ve sonuçlarını, Hindistan’a giden deniz yolunu bulmayı hedefleyen Vasco da Gama’nın ve Kristof Kolomb’un önderlik etiği keşif seferlerini, Batı’nın Doğu’daki baharat, ipek ve değerli taşlar pazarını ele geçirmek için yaptığı kanlı savaşları ve kâşiflerin ulaştığı yerlerde sömürgeleşmesini anlatıyor. Bir başucu kitabı niteliğindeki bu yapıt, Batı’nın dikatinin yeniden Doğu’ya çevrildiği günümüzde, çağlar boyu süregelen ve bugünlerde yeniden canlanan İslam ve Hıristiyan dünyası arasındaki din ve kültür çatışmasına yeni bir açıdan bakmamızı ve bu çatışmanın nedenlerini daha iyi kavramamızı sağlıyor. Haçlılar! Dilere özdeyiş unsuru olmuş birkaç tarihsel kulanımdan birisidir Haçlılar. Temeli bir kutsal itifaka dayanan bi ‘din ordusu’ tarihin seyrini değiştiren birçok hadisenin müsebibi olduğu kadar bugünlere yansıması olan birkaç kavramdan biridir. Avrupa’dan Kutsal Topraklar’a doğru bir hareket için de kulanılabilecek bu ‘Haçlılar’ kavramı, sadece Müslüman dünyasını değil, Yahudileri ve başka Hıristiyan mezheplerinden olan toplulukları da etkilemişti. Kanlı bir etkiydi bu. Tarih içinde birkaç tane Haçlı Seferi / Savaşı sayılsa da sözünü etiğimiz kuşatıcı kavrama evrilme dolayısıyla aslında 15. yüzyılda ve daha sonrda bile karşımıza çıkarlar. Bu da deniz üzerinde cereyan etmektedir ki, artık enstrümanlar değişmiştir. Üstelik her anlamda. Hareketin ilk dönemlerinde ‘din’ önce gelip başka unsurları din için kulanırlarken, Coğrafi Keşifler’in etkisiyle ve sonrasında başka unsurlar ‘din’den önce gelir olmuştur. Paradan söz ediyoruz. Müslüman Osmanlı’nın ve farklı dinlerden mürekep Asya’nın elindeki ticaret yoları birden karadan denize kaymış ve bu da Hıristiyan toplumu tarafından oluşturulmuştur. Her ne kadar kimi denizaşırı noktalarda Osmanlı ile Avrupa donanmaları karşı karşıya gelmişse de kazananı tarih ortaya çıkarmıştır! Başta Osmanlı olmak üzere Doğu’nun en çok ekonomik güç ve haliyle üç kıta üzerindeki etkisini yitirmesinde Vasco de Gama ve diğer kâşiflerin seferleri etkili olmuştur. Dünyanın da yönünü değiştiren bu coğrafi keşifler ve donanmaların etkisini müthiş bir şekilde ortaya koyan bir çalışma ‘Son Haçlılar’. Nigel Clif bu ihmale gelmez konuyu o kadar etraflı ve derinlemesine irdeliyor ki, neyin ne olduğunu, klişe söylemle resmin tamamını görebiliyorsunuz. Vasco de Gama’nın Hıristiyan ve İslâm Dünyası arasındaki mücadelede dönüm noktası kabul edilen yolculukları odağında büyük mücadeleyi anlatan harika bir tarih çalışması. Çağlayan ÇevikBir Paragraf.