Son Ada - Zülfü Livaneli “Zülfü büyük kapıdan bu romanıyla girmiştir. ” Yaşar Kemal Son Ada’nın adsız anlatıcısı, adını kendisinin koyduğu bu yeri “son sığınak, son insani köşe” olarak niteliyor. Anlatığı, nerdeyse bir ütopya: “Herkes elinden geldiği kadarını, içinden geldiği kadarını yapıyordu. ” Ancak bu durum uzun sürmez: Ülkenin darbeci başkanının emekliliğini huzur içinde geçirmek için adaya yerleşmesi, bu cenet adada yaşayanların huzurunu kaçıracaktır. Başkan, Son Ada’yı her tür “anarşi”den kurtarmaya kararlıdır. Adanın halinden hoşnut toplumunu “çoğunluğun oyları neyi işaret ediyorsa onu yaparak” oluşturduğu “kurul”lar eliyle yönetmeye, adanın ağaçlıklı yolunu “park ve bahçe geleneklerine göre düzenlenmiş” bir hale getirerek başlar. Görünüşte her şey demokratik geleneklere uygundur. Ütopya tam bir distopyaya dönüşürken, başta martılar, bu gidişe  başkaldıranlar da vardır. “Livaneli’nin bu benzersiz yaratıcı romanında, insan yapısı otoriteyle karşı karşıya. Yazar bizi dünyamız üzerinde yeniden düşünmeye çağırıyor. Mutlaka okunmalı. ” Prof. Lenore Martin, Harvard Üniversitesi “Romanı bitirdiğinizde, bir yurdu yok eden kişilerin, küçük bir adayı da kolaylıkla yok etmesinin doğal olduğunu anlıyorsunuz. ” Hasan Akarsu, CumhuriyetSon Ada, alegorik tarzda bir Zülfü Livaneli romanı olarak karşımıza çıkıyor. Romanlar kurgulanırken alegorik anlatıya bazı bölümlerde başvurulurken, Livaneli tüm romanını alegorik anlatı ile kurgulamış. Son Ada’da, pek çok konu ana konuya bağlanıyor. Ana konuya odaklanıyor, onun etrafında dolanıyor. Böylelikle güçlü bir roman olduğunun sağlam kanıtlarını gözler önüne seriyor. Zülfü Livaneli Son Ada’ya, “Kanım hala tuzlu akar, istiridyelerin kestiği yerden” dizeleriyle Orhan Veli’nin “Denizi Özleyenler İçin” adlı şirinden küçük bir alıntı ile başlıyor. Voltaire’in Candide’sinden bir alıntı ile bitiriyor. Denizde başlayıp toprakta son bulan roman, soluk alan, capcanlı tarzıyla son sayfa çevrilene kadar okuyucuyu diri tutuyor. Satırlar bitiğinde ise size ait bir anı gibi beleğinizde dolaşıyor, kendini unuturmuyor. “Toplumsal sorunlara gerçekçi yaklaşımını fantastik bir anlatımla yansıtmadaki başarısı” ile 209 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazanan Zülfü Livaneli’nin Son Ada’sı 2013 yılında Doğan Kitap tarafından yeniden yayınlanarak raflardaki yerini aldı. 183 sayfadan oluşan Son Ada fiyatı düzenlenen çok sayıda kampanya ile okuyucuların dikatine sunuluyor. Son Ada romanına konu olan olaylar, harika doğası ve sahip olduğu güzelikleriyle adeta ceneti andıran bir adada geçiyor. Bu güzel ada varlıklı bir adam tarafından yılar önce satın alınıyor. Ada sahibi, daha sonra buraya sevdiği dostlarını çağırıyor. Gelenler kendilerine ev yapmaya başlıyor. Toplam 40 evin yapıldığı küçük bir topluluk oluşuyor. Adada elektrik ve telefon bulunmuyor. Ne var ki yaşayanlar bundan şikayetçi olmuyor. Mevcut olanakları kulanarak mutlu mesut yaşıyorlar. Adalının tek geçim kaynağı ise yılda bir kez ürün aldıkları çam fıstıklarından temin ediliyor. Adaya özgü olan bu çamların fıstıklarını topladıkları zaman ise bir şölen tadında yaşanıyor. Bir gün darbeci bir başkan son yılarını geçirmek için adaya yerleşmeye karar veriyor. Ada sakinleri o güne kadar kendi ütopyalarını mutlu mesut yaşarlarken, adanın yeni sakini ile her şey yavaş yavaş değişiyor ve altüst oluyor. Son ada, bir kişinin dinmeyen güç ve politika tutkusu ile kişisel iktidar hırsının güdümünde doğaya ve topluma müdahale ederek neden olduğu yıkıcı sonuçları net bir şekilde gözler önüne seriyor. Şubat 2015'de yitirdiğimiz, Dünya Edebiyatı’nın önde gelen isimlerinden biri olan Yaşar Kemal bir değerlendirmesinde, “Son Ada” için yepyeni bir roman nitelemesinde bulunuyor. "Son Ada kitabı beni vurmuştu" diyen yazar, romanı defalarca okuduğunu da sözlerine ekliyor. Latin Amerikalı yazarların bir araya gelip diktatörlük üzerine roman yazmaya karar verdikleri bir dönemden bahsediyor. Birçok yazar o dönemde bu konu üzerine kendi romanını yazar. Çoğu basılır, böylelikle yazarları da dünyaca tanınır. Son Ada'da herkesin aşina olduğu bir diktatörü anlatan yazarın bu romanının, bahsetiği olaydaki kitaplarla hiçbir ilgisi olmadığına değiniyor. “Zülfü’nün romanı, başka bir roman” diyor. “Yepyeni. Ben bu romanı okuduğumda şaşırdım kaldım. Zülfü yepyeni bir ustalık, yepyeni bir roman getirmişti. Beklemediğim bir yenilikti. ” Son Ada kitabı, konunun merkezinden uzaklaşmayan, tek kahramanlı bir roman olma özeliği taşıyor. Yaşar Kemal'e göre tek tiple kurulan anlatılar, romanı roman yapan önemli unsurlar arasında yer alıyor. Ayrıca Livaneli’nin, Son Ada'da kulandığı dilin, sadece bu romana has bir dil olduğunu belirterek, yazarın ve kitabın başarısındaki en mühim ayrıntılar arasına bunu da ekliyor. Bir yazar tüm romanlarını aynı üslupla yazıyorsa, o roman solar, unutulur gider, kalıcı olmaz diyor. Livaneli ise üslubunu her romanında yenilemeyi başarıyor. Çok yönlü bir sanatçı olan Zülfü Livaneli, senarist, yönetmen, yazar, müzisyen aynı zamanda da bir politikacı. Türkiye dışında Çin Halk Cumhuriyeti, İspanya, Kore ve Almanya’da da çok satanlar arasına giren romanlarıyla, Balkan Edebiyat Ödülü’ne, ABD’de Barnes and Noble Büyük Yazar Ödülü’ne, İtalya ve Fransa’da Yılın Kitabı Ödülü’ne, Türkiye’de ise Yunus Nadi Ödülü’ne layık görülen yazarın romanlarının, 30 farklı dilde çevirisi bulunuyor.