İbn Rüşd'De Burhân-Mehmet Fatih Birgül İbn Rüşd hakında, etkileyici bir geneleme yapmak istesek, herhalde en uygun yargı şöyle olurdu: “XI. Yüzyılda Kurtuba’da yetişmiş, Müslüman ve Kâdı’l-kudât Aristoteles”. Şüphesiz gelmiş geçmiş en büyük ve en etkili filozoflardan biri olan Aristoteles’in, kendisinden on beş asır sonra yaşamış İbn Rüşd tarafından, böylesine derin bir biçimde kavranmış olması, gerçekten de başlı başına bir hayret mevzudur. Fakat İbn Rüşd’ün dehası, özelikle, Aristoteles’in, bilimsel düşüncenin ve bilimsel bilginin kurucusu ve sistemleştiricisi olarak kavranmasında kendisini göstermektedir. Şunu açıkça vurgulamak gereklidir: İbn Rüşd, bilimin merkezini oluşturan ‘burhân/apodeiksis teorisi’ kapsamında yaptığı analizlerle, bilimsel düşüncenin kurucusu olan Aristoteles’in sistemini işlemiş, geliştirmiş ve deyim yerindeyse güncelemiştir. Bu bakımdan, onun, Aristoteles’in sıradan bir yorumc usu değil, Stageiralı ile aynı amaca yönelmiş bir filozof olarak değerlendirilmesi uygundur. Hata İbn Rüşd hakında ileri sürdüğümüz Müslüman Aristoteles nitelemesi, tekrar belirtelim ki, bizce kesinlikle doğrudur. Demek istediğimiz, A. Koyré’nin Aristoteles felsefesi hakındaki saptamasının, aynen İbn Rüşd için de geçerli olduğudur. Çünkü İbn Rüşd’ün ortaya koyduğu felsefî sistem de, tıpkı Stageiralı’nınki gibi “Bilgiye susamış insanlara seslenir. Her şeyden, hata felsefe olmaktan önce, bilimdir. Dinsel bir tutuma akrabalığı nedeniyle değil, kendi bilimsel değeriyle ortaya koyar kendisini.” İşte bu nedenle İbn Rüşd, İslam Medeniyetinin tefekür tarihinde teceli eden diyalektik akışın bir ucunu oluşturmaktadır; uzun asırlardır ihmal edilmiş, hata unutulmuş olan bu büyük filozofun incelenmesi, işte bu nedenle ayrı bir önem taşır. Zira tek kanadı kırılmış bir kuş uçamaz. Müslümanların düşünce evreni içinde, İbn Rüşd’ün zirvesini oluşturduğu özgün felsefî düşünce tarzının tekrar sahneye çıkması, özelikle tefekür planında birkaç asırdır karanlık çağını yaşayan Medeniyetimizin tekrar kanatlanabilmesi için elzemdir.