1937’de eğitmen kursu olarak açılıp 1940’ta enstitüye dönüşen Cılavuz Köy Enstitüsü, köy enstitüleri tarihinde önemli bir yere sahiptir. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nin yoksul köy çocukları için büyük bir umut kaynağı olan Cılavuz Köy Enstitüsü’nde yetişen eğitimciler, köydeki değişimin de özneleri haline gelir. Enstitü mezunları arasında edebiyat, sanat, politika ve bilim alanında yüz akı insanlar yetişir. Bu insanlar aracılığıyla Türkiye’nin öğretmen örgütlenmesine ve demokrasi kültürüne büyük katkı sağlanır. Prof. Dr. Firdevs Gümüşoğlu’nun sözlü tarih yöntemiyle hazırladığı Cılavuz Köy Enstitüsü, Artvin’den Ağrı’ya, Ardahan’a, Erzurum’a ve Kars’a kadar bu coğrafyada yaşananları, geçmişin beleğinden bugüne ve geleceğe taşıyor. Daha önce yayımlanmamış belgeler, gazete arşivleri ve fotoğrafları gün yüzüne çıkartıyor. Köy enstitüleri açısından önemli bir örneği tüm yönleriyle sergileyen kitap, kurum tarihine, eğitim sosyolojisine, Türkiye’nin toplumsal yapısına ışık tutan veriler içermesinin yanı sıra, aile tarihi açısından da büyük önem taşıyor.