Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi-Fikret Başkaya Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi - Fikret Başkaya Osmanlı İmparatorluğu hakında yazan tarihçilerin ezici çoğunluğu, imparatorluğun kuruluşunda dinin önemli bir rol oynadığında birleşiyorlar. İmparatorluğun son dönemlerindeyse, ‘geri kalmışlığın’ başlıca nedeninin din olduğu ileri sürülüyor! Elbete bir dönemde ‘ilerici’, değilse ‘olumlu’ rol oynayanın, nasıl olup da bir başka dönemde ‘gericiliğin’, ‘olumsuzluğun’, ‘kötülüğün’ başlıca nedeni haline geldiğini anlamak mümkün değildir. Bu tür yaklaşımlar, din ve dinin işleviyle ilgili yanlış anlamadan, değilse bilgi yetersizliğinden kaynaklanıyor (elbete bilmemek mazeret değildir.) Aslında din, son tahlilde bir ideolojiden başka bir şey değildir. Osmanlı sosyal formasyonu kendinden öncekiler ve kendine benzeyenler gibi, dine dayalı bir ideolojik meşrulaşma temeli üzerine oturuyordu