İnsan haklan, insanlık tarihi boyunca bütün dünyada en çok konuşulan ve tartışılan konuların basında gelmiş olsa da, gerçekte modern devletin ortaya çıkışıyla gelişen bir kavramdır. Zira, modern devlet anlayışının ortaya çıkmasıyla, totaliter rejimler ve büyük baskı grupları etkinliklerini yitirmiş, iktidarın dahi dokunamayacağı bireysel, özgür ve özerk alanların oluşturulması amaçlanmış, insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alan ulusalüstü ve uluslar arası mekanizmaların kurulması hızlanmıştır. Bunların en önemlisi, hukuk devletinin ilke ve kurallarını ortaya koyan ve ülkemiz açısından da bağlayıcılık arz eden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve onun getirdiği denetim mekanizmasıdır. Adil yargılanma hakkı, birçok anayasa, uluslararası bildiri ve sözleşme ile ulusal yasalar tarafından güvence altına alınmış en temel insan haklarından birisidir. Söz konusu hak ve bu hakkın kapsamında yer alan temel ilke ve kurallar, uluslararası sözleşmelere paralel bir düzenleme ile anayasamız ve ilgili mevzuatımız tarafından da koruma altına alınmıştır. Adil yargılanma hakkı, en açık ifadesi ile ilk kez Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde ifadesini bulmuştur. Adil yargılanma hakkının temelini teşkil eden bir takım hak ve ilkeler Sözleşme hükmünde açıkça ifade edilmiştir. Diğer bir kısım hak ve ilkeler ise adil yargılanma hakkının zımni unsurları olarak sözleşme organlarının içtihatlarıyla belirlenmiştir Bugün itibariyle uluslararası sözleşmelerin ve özellikle AİHS'nin 6. maddesinin içeriğini oluşturan "adil yargılanma hakkı" birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de ihlal edilmekte ve bu yüzden ülkemiz, AİHM'nce yüklü miktarlarda tazminata mahkum edilmektedir. Bu çalışma ile çeşitli sebeplerle ülkemizin mahkum edilmesine yol açan "adil yargılanma hakkı", AİHS, 1982 Anayasa'sı ve mevzuatımız çerçevesinde ele alınmış, özellikle AİHM'nin kararlarından geniş ölçüde yararlanılarak adalet dağıtmakla yükümlü uygulayıcıların dikkat etmesi gereken hususlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Adil yargılanma hakkının gereklerini inceleyen ve üç bölümden oluşan bu çalışma ile amaçlanan, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde açık ifadesini bulan ve en temel insan haklarından biri kabul edilen adil yargılanma hakkının ilke ve kurallarının, 1982 Anayasası'nda ve ilgili mevzuatımızda yer alan hükümler ışığında hukuk sistemimize yansımalarını ortaya koymak, bununla birlikte gerek pratik nedenlerden ve gerekse mevzuattan kaynaklanan problemlere değinerek hukuk sistemimiz açısından olması gerekene küçük bir katkı sağlamaktır. Bu çalışmayı sonuçlandırmamda görüşleri ve farklı vizyonu ile büyük katkıda bulunan değerli hocam Prof. Dr Hasan Tunç'a, ayrıca her zaman yanımda olan esim Ceren'e, oğlum Ö. Doruk'a ve ağabeylerim İrfan ve Halil ile annem Mahi Çelik'e, Adalet Yayınevi çalışanlarına ve özellikle Hakan Karaaslan'a çok teşekkür eder, çalışmanın tüm ilgililere yararlı olmasını temenni ederim. Seydişehir, 2007 Adem ÇELİK Daha az göster