“Desen biçim degildir, biçimi görme yoludur.” “Desen görülen sey degildir, baskalarina gösterilmesi gereken seydir.” “Bilinmedigi zaman resim pek güçlü bir sey degildir. Ama bilinince… o zaman bambaska bir seydir!” - Edgar Degas Desen nedir ve gerekliligi nasil açiklanir sorularina yanit vermek için sanatçinin sanat eserini olusturma eyleminden çok öncesine, ilk çaglara kadar geriye gitmemiz gerekli görülmektedir. Desenin, çizim yapma eyleminin dogal bir ihtiyaci oldugu, sanatçi için desenin bir zorunluluk olmayip, basli basina yemek, içmek vb. eylemler gibi bir ihtiyaç olduguyla karsilasiriz. Önce çizim vardi söyleminin ardinda yatan gerçek, uygarlik tarihinin sözünü yaziya dökmeden önce resimle/desenle açiga vurmasinin sonucudur. Sanat eserini üretme asamasinda desen pratigi, sanatçinin tercihi ile eszamanli gelisen bir eylem biçimidir. Desen çalismasi sanatçinin “ana resme veya çalisma”ya geçmeden önce bir eskiz çalismasi gibi de nitelendirilebilir. Yani kimi çevrelere göre desen, sanatsal bir ifade araci niteligi tasimayabilir. Bu durum tartisilabilir veya ucu açik birakilabilir. Ancak, sanatçi kimi zaman sözle anlatamadigini desenle anlatirken kendini daha iyi ifade ettigini hisseder. Bu yönüyle bile çizim yapmak güven veren bambaska bir sey tanimina ulasir. Renk, her sanatçinin tercih ettigi bir ifade yöntemi olmadigi gibi desen pratiginin her sanatçinin bir sekilde organik baginin olmasi hasebiyle güçlü bir ifade yöntemi olarak günümüz çagdas sanatina kadar varan süreçte disiplinlerarasi çalismalarda sessiz ve derinden varligini sürdürdügü görülür. Her ne kadar bu kitapta desen serüveninde 20.yy.’in ilk yarisina kadar olan kisitli bir süreci ele almis olsak da, belki de sonraki akademik çalismada güncel sanatta desen pratigi üzerine düsünsel bir alan yaratma faaliyetine buradan zemin hazirlanabilir. Bu kitabimiz, erken Rönesans’tan baslayarak 20.yy.’in ilk yarisina kadar devam eden süreçte “ustalarin” desen çalismalarini içermekte ve “600 Yillik Desen Serüveni”ni özetle sunmaya çalismaktadir. Burada yer alan usta ressamlara ait desen çalismalari; portre, el, ayak, insan ve hayvan figürleri örnekleriyle okuyucu bilgilendirmeye çalisilmistir. Bu çalismada bazi ustalarin figür çalismalarina agirlik verilmistir. Yasadiklari döneme öncülük yapmis olmanin yani sira resim sanatinin gelisimi baglaminda devrim niteliginde eserler üretmis olmalari, böyle bir ayricaligi zorunlu kilmistir. Bu çalismada ayrica resim sanati tarihi kaynakça taramasinda çogunlugu maskülen bir yapinin olusturmasi nedeniyle maalesef kadin sanatçi desenine yer verilmemistir. Kadin sanatçi veya “kayip kadin sanatçi” baglaminda baktigimizda burada yapmaya çalistiklarimiz büyük oranda eksik kalir. Bunun böyle olmasinin sebebi literatürün kadin sanatçilarin desen pratigine nerdeyse hiç yer vermemis olmasidir. Belki de böyle bir boslugu tamamlamaya çalismak, bir arastirmaci olarak bu çalismaya gebe baska bir çalismayi dogal olarak gerekli kilmaktadir. Dogacak olan yeni bir çalisma sonraki süreçte bu sorun üzerinden kadin sanatçilarin desen pratigine odaklanmamiza olanak vermektedir. Bu çalismamiza dönecek olursak: erken Rönesans’tan basladigimizda öncelikle Giotto ile karsilasmaktayiz. Gotik dönemde insan figürünün resmedilisi heykel görünümünün disina çikamamisken Giotto bu görünümü etken kandan, adeta yasayan bir insan formuna dönüstürmüstür. Rönesans’in diger dönemlerinde; Dürer, Rembrant, Leonardo Da Vinci, Gericault ve Rubens karsimiza çikmaktadir. Bu ressamlarina çalismalarina görece daha fazla yer ayrilmistir. Insan figürlerinin yani sira hayvan figürlerine agirlik verilmesi desen egitiminde ögretici, gelistirici yönlerinin birçok kez deneyimlenmis olmasindan kaynaklanmaktadir. Figür formunun desen pratiginin gelisimine katki sunacagi için yukarida adi geçen ressamlarin figürlerine genisçe yer verilmistir. Daha az göster